Kırmızı Şarap: Faydalı Mı? Zararlı Mı?

Pek çok kişi günde bir bardağın, sağlıklı bir diyetin önemli bir parçası olduğuna inanırken başkaları da şaraba gereğinden fazla değer verildiğine inanıyor.

Yapılan araştırmalar ölçülü kırmızı şarap tüketiminin kalp hastalıkları dahil birçok hastalığın riskini azalttığını çoğu kez göstermiştir.

Ancak, ölçülü tüketim ile aşırı tüketim arasında ince bir çizgi vardır. Bu makale, kırmızı şarabı ve kırmızı şarabın sağlığa olan iyi ve kötü etkilerini ele almaktadır.

Kırmızı şarabın farklı renkte ve tatta birçok çeşidi vardır. Yaygın olan çeşitleri Shiraz, Merlot, Cabarnet Sauvignon, Pinot Noir ve Zindafeldir.

Alkol oranı genellikle %12-15 aralığındadır.

Kırmızı şarabın ölçülü miktarda tüketilmesinin sağlığa faydalı olduğu düşünülmektedir. Aslında bunun sebebi, kırmızı şarabın yüksek miktarda antioksidan içermesidir.

Kırmızı şarabın aynı zamanda zihin sağlığına da katkı sağladığına inanılmaktadır (1).

Sonuç: Kırmızı şarap, koyu renkli üzümlerin ezilmesi ve fermente edilmesiyle yapılır. Antioksidan bakımından zengindir ve ölçülü miktarda kırmızı şarap tüketmek sağlığa faydalıdır.

Bazı uzmanlar, kırmızı şarabın Fransızları bu zararlı besin maddelerinden koruyan bir faktör olduğuna inanmışlardır.

Ancak yeni çalışmalar gösteriyor ki kolestrol ve doymuş yağ makul miktarda tüketildiklerinde kalp hastalıklarına sebep olmamaktadırlar (3,4).

Fransızların sağlıklı olmasının arkasında yatan gerçek sebepler, az işlemden geçmiş yiyecekleri daha fazla tüketmeleri ve genel olarak yaşam kalitelerini daha yüksekte tutmalarıdır.

Sonuç: Bazı insanlar kırmızı şarabın, Fransızların sağlığının iyi olmasından sorumlu olduğuna inanırlar ve bu da Fransız Paradoksunun esas açıklamasıdır.

Bu antioksidanların özellikle de resveratrol ve proantosiyadininin, kırmızı şarabın sağlığa faydalarından sorumlu olduğuna inanılmaktadır.

Proantosiyadininler vücuttaki oksidatif zararı azaltabilir. Aynı zamanda da kalp hastalıklarını ve kanseri önleyebilir (6,7,8).

Resveratrol üzümün dış yüzeyinde bulunur. Hasar ve yaralara tedavi olarak bazı bitkilerden üretilir.  

Bu antioksidan inflamasyonla ve kan pıhtılaşmasıyla savaşma, aynı zamanda kalp hastalıkları ve kanser riskini azaltma gibi pek çok sağlığa faydalı şeyle ilişkilendirilmiştir. Resveratrol bunların yanı sıra, test hayvanlarının daha uzun yaşamasını da sağlayabilir (10,11,12).

Ancak kırmızı şarabın içindeki resveratrol miktarı oldukça düşüktür. Hayvan çalışmalarındaki kullanım oranına erişmek için her gün birkaç şişe tüketmeniz gerekmektedir. Bu, çok bariz sebeplerden dolayı önerilmemektedir (13,14).

Eğer şarabı sadece resveratrol içerdiği için içiyorsanız, bunu şarap yerine bir supplementten almak daha iyi bir fikir olabilir.

Sonuç: Kırmızı şaraptaki güçlü bitki bileşenleri inflamasyonun azalması, kalp hastalıkları ve kanser olma riskinin azalması ve yaşam süresinin uzaması gibi sağlığa pek çok yararla ilişkilendirilmektedir.

Şarap tüketimi ile kalp hastalıkları arasındaki ilişkiyi açıklayan bir J eğrisi olduğu görülüyor.

Günde ortalama 150 ml kırmızı şarap içen insanlar, içmeyenlerden yaklaşık %32 daha az hastalanma riskine sahiptir.

Ancak daha fazla tüketim, kalp hastalığı riskini çarpıcı ölçüde arttırıyor (14,17).

Makul miktarda kırmızı şarap içmek, iyi HDL kolestrolünü elde tutmaya yardım ederek kalp hastalıkları riskini azaltabilir. Oksidatif zarar ve “kötü” LDL kolestrolü de %50 ‘ye kadar azaltabilir (18,19,20,21).

Bazı çalışmalar, yaşlılar gibi kalp hastalıklarına yakalanma riski daha yüksek olan insanların ölçülü miktarda şarap tüketmeye daha çok dikkat etmesi gerektiğini göstermektedir (22).

Dahası, haftada 3-4 gün, günde 1-3 bardak kırmızı şarap içmek orta yaşlı erkeklerde felç riskini azaltabilir (23,24).

Araştırmalardan biri de günde 2-3 bardak alkolden arındırılmış kırmızı şarap içmenin kan basıncını yavaşlatabildiğini göstermektedir (25).

Ölçülü miktarda kırmızı şarap içenler, hastalıklara yakalanma konusunda içmeyenlere veya bira içenlere kıyasla daha düşük risk altındadır (22,26,27,28,29,30).

Sonuç: Günde 1-2 bardak kırmızı şarap, kalp hastalıkları ve felç riskini azaltabilir, yüksek miktarda tüketmek de riski arttırabilir.

• Kanser riskinin azalması: Makul ölçüde şarap tüketimi, kolon, bazal hücre, yumurtalık, prostat kanseri vb. pek çok kanser çeşidinin riskinin azalması ile ilişkilendirilmiştir (31,32,33,34).
• Demans riskinin azalması: Günde 1-3 bardak şarap içmek, demans ve Alzheimer hastalığının riskinin azalması ile ilişkilendirilmiştir (35,36).
• Depresyon riskinin azalması: Orta yaşlı ve yaşlı insanlarla yapılan bir çalışmada, haftada 2-7 bardak şarap içenlerin depresyona girme olasılığının daha az olduğu gözlemlenmiştir (37,38).
• İnsülin direncinin azalması: 4 hafta boyunca düzenli olarak günde 2 bardak, alkollü ya da alkolsüz kırmızı şarap içmek, insülin direncini azaltabilir (39,40).
• Kadınlarda tip 2 diyabet riskinin azalması: Ölçülü kırmızı şarap tüketimi, kadınlarda tip 2 diyabetin gelişme riskini azaltır (41).

Açıkça görülüyor ki ölçülü miktarda kırmızı şarap tüketimi sizin yararınıza olabilir. Ancak aynı zamanda bazı olumsuz etkilerini de dikkate almak gerekir. Aşağıda bunlar tartışılmıştır.

Sonuç: Ölçülü kırmızı şarap tüketimi, çeşitli kanserler, demans ve depresyon gibi pek çok hastalığın riskini azaltabilir. Aynı zamanda insülin hassasiyetini arttırabilir ve kadınlarda tip 2 diyabetin gelişme riskini azaltabilir. 

Bunlar;

• Alkol bağımlılığı: Düzenli olarak alkol kullanmak kontrolsüz hale gelebilir ve alkolizme sebep olabilir (42).
• Karaciğer sirozu: Her gün 30 gramdan fazla alkol (yaklaşık 2-3 bardak şarap) tüketildiğinde, karaciğer hastalığına yakalanma riski artar. Siroz olarak isimlendirilen karaciğer hastalığının son aşaması yaşamı tehdit edicidir ve hatta ölümcüldür (43).
• Depresyon riskinin artması: Alkolikler, ölçülü miktarda içenler veya hiç içmeyenlere oranla daha yüksek depresyon riski altındadır.
• Kilo alma: Kırmızı şarap, bira veya şekerli alkolsüz içeceklere nazaran 2 kat daha fazla kalori içerir. Bu nedenle aşırı tüketim, yüksek kalori alımına sebep olabilir ve size kilo aldırabilir (45,46).
• Ölüm ve hastalık riskinin artması: Çok fazla şarap içmek, haftada sadece 1-3 gün bile olsa, erkeklerde diyabet riskini arttırabilir. Yüksek alkol tüketimi aynı zamanda erken ölüm riskini de arttırmaktadır (21,41,47).

Sonuç: Alkollü içeceklerin aşırı tüketilmesi alkol bağımlılığına, karaciğer sirozuna ve kilo alımına sebep olabilir. Aynı zamanda depresyon ve erken ölüm riskini arttırabilir.

Avrupa ve Amerika’da, ölçülü kırmızı şarap tüketimi şu şekilde belirtilmiştir (48,49) :

• Kadınlar için günde 1-1.5 bardak
• Erkekler için günde  1-2 bardak

Bazı kaynaklar aynı zamanda her hafta 1-2 gün alkolsüz geçirilmesini öneriyor.

Unutmayın ki bu miktar toplam alkol tüketimini gösteriyor. Diğer alkollü içeceklere ek olarak bu miktarda kırmızı şarap içmek sizi kolaylıkla aşırı tüketim aralığına sokabilir.
​ 
Eğer madde kullanımı ve alkol bağımlılığı geçmişiniz varsa, o zaman şaraptan ve diğer alkollü içeceklerden tamamen kaçınmalısınız. Aynı zamanda aile geçmişinizde alkolizm varsa da çok dikkatli olmalısınız.

Sonuç: Ölçülü kırmızı şarap tüketimi, günde 1-2 bardak olarak belirtilmektedir. Aynı zamanda haftada en az 1-2 günü alkolsüz geçirmeniz de önerilmektedir.

Sağlığınızı geliştirmek için zararlı olabilecek bir şeyi tüketmenizi gerektirmeyecek, pek çok başka etkili yol vardır (50).

Ancak halihazırda kırmızı şarap içiyorsanız, o zaman bırakmanız için bir neden yok (tabi ölçüyü kaçırmadığınız sürece).

Günde 1-2 kadehten fazla içmiyorsanız olumsuz bir etkisi olmaz, aksine iyi gelir.