Amino Asit Nedir | Amino Asitler Ne İşe Yarar

9 temel amino asidin üç tanesi “DZAA | Dallanmış Zincirli Amino Asitler” olarak kategorilendirilir. Bu üç amino asit: lösin, izolösin ve valindir.

DZAA’lar, diğer temel amino asitlerden eşsiz kimyasal yapıları ile ayrılır ve yapıları onlara bir dizi spesifik kimyasal özellik kazandırır. DZAA’lar diğerlerine oranla vücutta daha hızlı ve daha iyi emilir. Üstelik emilim midede değil direk olarak ihtiyaç duyan kaslarda gerçekleşir. DZAA’lar hakkında daha fazla bilgi edinmek için “DZAA’lar dallanmış zincirli amino asitler nelerdir?” adlı makalemize göz gezdirin.

Kalan temel amino asitler şunlardır: histidin, metiyonin, fenilalanin, treonin, triptofan ve lizin. Bunlar vücutta bir dizi fizyolojik işlev için gereklidir.

Histidin, hemoglobin sentezine katkıda bulunmak, bağışıklık sistemini çalıştırmak ve doku onarımı yapmak gibi hayati fonksiyonlarda rol oynayan aromatik bir amino asittir. Aynı zamanda gelişme ve hastalıklardan iyileşme süreçleri için de önemli bir amino asittir. 

Lizin bağışıklık sisteminin işleyişinde önemli rol oynayan bir amino asittir. Ayrıca diğer yarı temel amino asitlerle bir araya gelerek, kalojen gibi proteinlerin sentezine yardımcı olur. Kalojen; cilt, saç ve tırnak sağlığı açısından önemli yere sahip bir proteindir.

Triptofan indol gruptan olan, aromatik bir amino asittir. Vücutta çeşitli fonksiyonlara sahiptir, bunlardan biri sinir sistemi içerisinde kimyasal iletimi sağlamaktır. Diğer amino asitlerden farklı olarak, L-triptofan suda çözünmez ve ısıya gerçekten dayanıklıdır. Yani işlemden geçerken değer kaybına uğrama oranı düşüktür.

Metiyonin sülfür atomu içeren bir amino asittir. Taurin gibi amino asitlerin öncülüdür. Bu amino asidin vücutta, antioksidan özelliği ile bizi korumak, önleyici özelliğiyle zararlı maddeleri vücudumuzdan atmak gibi bir dizi işlevleri vardır. Üstelik, protein yapımında adrenalin ve melatonine dahil olarak çeşitli hormonların salgılanmasında rol oynar.

Fenilalanin anti depresan etkiye sahip olduğu bilinen benzil yan zincirli ve kutupsuz bir amino asittir. Bu amino asit dopamin ve adrenalin üretiminde rol oynar.

Bu amino asit kutuplu bir molekül yapısına sahip olup, vücutta pirüvata dönüşür. Pirüvatın görevi ise hücre içinde glukoz ve ATP (adenozin trifosfat) enerji üretimidir.

Temel olmayan amino asitler, vücudumuz tarafından sentezlenebilir. Yani… ”Madem bu amino asitler vücudumuz tarafından üretilebiliyor, biz neden ek olarak amino asit tüketmeye ihtiyaç duyalım?” Güzel soru. Egzersiz yaparken, karbonhidratlar enerji kaynağı olarak kullanıldıktan sonra, vücut başka kaynaklar aramaya başlar. Amino asitler egzersiz sırasında kaslarımıza yeterli desteği sağlamak üzere vücut tarafından yakıt olarak kullanılır, ancak çoğu zaman vücut, egzersiz sırasında artan fiziksel ihtiyacı karşılayacak amino asitleri yeterince hızlı üretemez. Bu yüzden diyetimizde temel olsun ya da olmasın, daha fazla amino asit tüketmeliyiz.

Alanin, kutupsuz olarak sınıflandırılan, kimyasal yapısı açısından en basit amino asittir. Vücuttaki karaciğer ve dokular arasındaki glukoz-alanin döngüsünde kilit bir rolü vardır. Basitçe ifade etmek gerekirse, bu amino asit dokularda pirüvat ve daha sonrada yakıt olarak glukoz üretir.

​Glisin, prolin ve lisin ile birlikte, kolajen oluşumuna yardımcıdır ve benzer amino asitlerin en küçüğüdür. Ayrıca, lisin omurilik, beyin sapı ve retinada sinir taşıyıcısı olarak rol oynar.

​Bu amino asit vücutta üre döngüsü içinde ve glikojenezde (organizmada glukoz üreten metabolik süreç) yer alır. Aspartik asit, sinir sistemi içinde özel bazı alıcıları uyaran bir sinir taşıyıcısı olarak da işlev görür.

​Asparajin sinir sistemi için gereklidir ve amonyak sentezinde önemli bir rol oynar.

Birşey nasıl ”yarı temel” olabilir diye soruyorsunuz değil mi? Bu amino asitler vücut tarafından ÜRETİLEBİLİR, ancak bazı hastalıklar ve yoğun egzersiz gibi durumlarda vücudun işlevsel çalışması için vücudun ürettiği miktar yeterli olmayabilir.

​Serin protein yapan bir amino asittir ve vücutta birçok biyolojik fonksiyonu vardır. Metabolizma ve enzim reaksiyonlarında, beyin sinyallerinin iletilmesinde önemlidir.

​Arjinin azot oksidin öncülüdür ve yaralanmaların iyileşme süresini azaltmak, hasarlı dokuların düzelmesini çabuklaştırmak, yaralanmaların iyileşmesini hızlandırmak, zayıflamaya yardımcı olmak ve kan basıncını düzeltmek gibi bir dizi işlevi vardır.

​Tirozin protein yapan bir amino asittir ve hücre içi sinyal iletiminde rol oynar.

​Bu amino asidin olağanüstü katı kimyasal yapısı vardır. Saç, tırnak ve deriyi sağlamlaştıran kalojenin üretiminde kullanılır.

​Ornitin üre döngüsünün önemli bir parçasıdır ve egzersiz yorgunluğunu önlediği düşünülür. Üre döngüsü, amonyağı vücuttan atmak için üre üreten biyokimyasal bir döngüdür.

​Glutamin atletlerin en popüler amino asitlerinden biridir. Vücutta böbrek asidini düzenleme, hücresel enerji üretme ve kas yapımına yardımcı olma gibi fonksiyonları vardır.

​Sistein vücutta gerçekleşen enzim reaksiyonlarında rol oynayan metal bağlama özelliği olduğu düşünülen ve belirli antioksidanların öncülü olan bir amino asittir.

​Umarım bu makale amino asitlere bakışınızı netleştirmiştir ve aklınızda yer alan “amino asitler nedir ve ne işe yararlar” sorusunu yanıtlamıştır. Amino asitler egzersiz sırasında ve sonrasında yaşamsal öneme sahiptir ve genellikle diyetimizle tükettiğimiz miktar vücut gereksinimini karşılamaktan oldukça uzaktır. Amino asit takviyesi almak spor yaparken incinmenizi önler, güçlenme ve fit olma hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olur.